ވަކާލާތުކުރާ ދާއިރާތައް
ކޮންޓްރެކްޓުތަކާގުޅިގެން އުފެދޭ މައްސަލަތައް
ދެފަރާތުން އެއްބަސްވުމެއް ޤާއިމްކުރުމުގައި ޤާނޫނީގޮތުން ބަނދެވުމުގެ ނިޔަތުގައި ޝަރުޢީ ކޯޓުތަކުން ތަންފީޒުކުރެވޭ ގޮތަށް އެއްބަސްވުންތައް އެކުލަވާލެވެން ޖެހެއެވެ. މިގޮތުން އެކުލަވާލެވޭ އެއްބަސްވުންތަކުގެ ތެރެއިން އުފެދޭ މައްސަލަތައް ޝަރުޢީ ކޯޓުތަކަށް ހުށަހެޅުމާއި އަދި ޝަރުޢީ ކޯޓުތަކުގައި ކުލަޔަންޓުންގެ ދިފާޢުގައި ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސްއިން ސާބިތުކަމާއެކު މަސައްކަތް ކުރެއެވެ. އެއްބަސްވުންތަކާ ގުޅިގެން އުފެދޭ މައްސަލަތައް ޙައްލުކުރުމުގައި އެންމެ އަސާސީ ޤާނޫނަކީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 91/4 (ކޮންޓްރެކްޓާބެހޭ ޤާނޫނު) އެވެ. މި ޤާނޫނުގައި ކޮންޓްރެކްޓުގެ ރުކުންތަކާއި ޤާނޫނީގޮތުން ބަނދެވޭފަދަ ކޮންޓްރެކްޓުތަކުގައި ހިމެނެންޖެހޭ މުހިންމު ބައިތަކާއި ކޮންޓްރެކްޓާ ޚިލާފުވުމާއި އެކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލުމާބެހޭ މުހިންމު އެތައް ކަމެއްވަނީ ހިމެނިފައެވެ.
މަދަނީ މައްސަލަތައް
މަދަނީ މައްސަލަތައް ފުރަތަމަ މަރުހަލާގައި ހުށަހެޅެނީ މާލޭގައިނަމަ ސިވިލް ކޯޓަށް، އަދި އަތޮޅުތަކުގައިނަމަ މެޖިސްޓްރޭޓު ކޯޓުތަކަށެވެ. ސިވިލް ކޭސްތަކަކީ މުދަލާއި ފައިސާގެ މައްސަލަތަކާއި ކުއްޔަށްދޫކުރާ ތަކެތީގެ މައްސަލަތަކާއި އަބުރާބެހުމުގެ މައްސަލަތަކާއި ގޯތި ގެދޮރު ގަނެވިއްކުމާއި އިދާރީ ޠަބީޢަތުގެ މައްސަލަތައް ފަދަ ޕްރައިވެޓްލޯގެ ދާއިރާއަށް ނިސްބަތްކުރެވޭ މައްސަލަތަކެވެ. ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީގެ ފަރާތުން ދެންނެވުނު ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ މައްސަލަތަކުގައިވެސް ވަކާލާތުކޮށްދީ ޤާނޫނީ ލަފާ ފޯރުކޮށްދެއެވެ.
ބިން ވިއްކުމާއި ގަތުން
ޤާނޫނު ނަންބަރު 2002/1 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ޤާނޫނު) އަކީ ރާއްޖޭގެ ބިމާބެހޭ ނޫނީ ނިޒާމަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ގެނުވި މުހިންމު ޤާނޫނެކެވެ. އެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ކުރިން ހުއްދަވެފައިވާ ބައެއް ކަންކަން މަނާވުމާއި ބަންޑާރަ ގޯއްޗާއި އަމިއްލަގޯތީގެ މުޢާމަލާތްތައް ކުރުމުގައި ހަރުދަނާ ގިނަ އުސޫލުތަކެއްވަނީ ތަޢާރަފްވެގެން ގޮސްފައެވެ. ބިމާބެހޭ މައްސަލަތަކަކީ އެކަމުގެ މަޢުލޫމާތާއި ތަޖްރިބާ ލިބިފައިނުވާ ފަރާތްތަކަށް ކުރަން ފަސޭހަ މަސައްކަތަކަށް ނުވާނެއެވެ. ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ އަކީ ބިމާއި، ޢިމާރާތާއި، ފްލެޓް ފަދަ ތަންތަން ގަނެވިއްކުމުގެ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ ފަރާތެކެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ބަންޑާރަބިން އަމިއްލަކުރުމާއި، ގަނެވިއްކުމުގެ އެއްބަސްވުންތައް ހެދުމާއި ކޯޓު މަރުހަލާއިން ކުރަންޖެހޭ ހުރިހާ ކަމެއް ކޮށްދީ ގޯތި ގެދޮރު ރެޖިސްޓްރީކޮށް ނިންމައިދީ، ޓޯޓަލް ސޮލިއުޝަން ފޯރުވައިދެވެއެވެ. މީގެތެރޭގައި މާލެ އާއި އަތޮޅުތަކުގެ ބިމާބެހޭ މައްސަލަތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
ދަރަނި ހޯދައިދިނުން
މުދާ ކްރެޑިޓަށް ދީގެންނޫނީ މިޒަމާނުގައި ވިޔަފާރިތައް ހިންގުމަކީ ދަތި ކަމެކެވެ. މިގޮތުން ވިޔަފާރި ފުޅާކުރުމާއެކު ދަރަނި ހޯދައިދިނުމުގެ ނިޒާމުވެސް ފުޅާކުރެވެންޖެހެއެވެ. ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީއަކީ ޑެޓް ރިކަވަރީގެ މަސައްކަތް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ކުރަމުންދާ ލޯ ފާމެކެވެ. ޑެޓް ރިކަވަރީގެ މަސައްކަތުގައި ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ ގެ ފަރާތުން ސަމާލުކަންދެނީ ކަސްޓަމަރުންނާ ވިޔަފާރިތަކާ އޮންނަ ގުޅުން ބަދަހިކުރުމާއެކު ދެފަރާތުން ވާހަކަ ދައްކައިގެން ޞުލްޙަވެރި ޤާނޫނީ ޙައްލެއް ހޯދައިދިނުމަށެވެ. އަދި ދަރަނިތައް ހޯދުމަށް ކިތަންމެ ބުރަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރިނަމަވެސް ފައިސާ ހޯދާ ވިޔަފާރިތަކަށް ރައްދުކޮށް ނުދެވޭނަމަ ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ ގެ މަސައްކަތަށް ކްލަޔަންޓުން އެއްވެސް އަގެއް ދައްކާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ފާމުގެ މަޤުބޫލުކަން އިތުރުވެ ރިކަވަރކުރެވުނު ފައިސާގެ އަދަދު މިހާރުވަނީ އެތައް މިލިއަނަކަށް އަރާފައެވެ. މީގެތެރޭގައި އެކި ފަރާތްތަކުން ދީފައިވާ ޗެކުތަކަށް ލިބެންޖެހޭ ފައިސާ ހޯދައިދިނުމަކީވެސް ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ ގެ ޚާއްޞަ ދާއިރާއެކެވެ.
ހިބައިން ދިނުމުގެ މައްސަލަތައް
މީހާ ގަދަވެ ސަލާމަތުން ދުނިޔޭގައިހުރެ އޭނާގެ މުދާ ނުވަތަ ގޯތި ގެދޮރު ހިބައިން ދިނުމަކީ ފެށުނީއްސުރެ ރާއްޖޭގައި ކުރެވޭ ކަމެކެވެ. އަދި މިހާރުވެސް ހިބައިގެ މައްސަލަތައް ކޯޓުތަކުގައި ބެލެވެއެވެ. ހިބައިގެ މައްސަލަތަކުގައި މުދާ ނުވަތަ ގޯތި ގެދޮރު މިލްކު ކޮށްދެވެނީ އެއްވެސް ބަދަލަކާ ނުލައެވެ. އަދި ޝަރީޢަތުން މައްސަލަ ނިމުމާއެކު މިލްކުވެރިކަން ހިބަ ލިބުނު ފަރާތުގެ ނަމަށް ބަދަލުވެގެންދެއެވެ. ހިބައިގެ މައްސަލަތައް މާލޭގައިނަމަ މިހާރު ހުށަހެޅެނީ ފެމިލީ ކޯޓަށެވެ. އަތޮޅުތަކުގައި ނަމަ އެރަށެއްގެ މެޖިސްޓްރޭޓު ކޯޓަށެވެ. މީހެއްގެ އެކި ދަރިންގެ މެދުގައި ތަފާތުވާނެހެން ނުވަތަ ވަކި ދަރިންތަކެއް އެކަހެކިކޮށް ބާކީކޮށް ހިބައިން ދިނުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ ގެ ފަރާތުން ހިބައިގެ މައްސަލަތައް ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިދީ ކޯޓުގައި މައްސަލަ ހުށަހަޅާފަރާތާއި ހިބަ ލިބޭ ފަރާތް ތަމްސީލު ކޮށްދެއެވެ.
ވަޒީފާއާބެހޭ މައްސަލަތައް
ޤާނޫނު ނަންބަރު 2008/2 (ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނު) ވުޖޫދަށް އައުމަކީ ވަޒީފާދޭފަރާތާއި ވަޒީފާއަދާކުރާ ފަރާތުގެ ޙައްޤުތައް ޙިމާޔަތް ކުރުމުގައި އެޅިގެންދިޔަ މުހިންމު ފިޔަވަޅެކެވެ. ވަޒީފާދޭ ފަރާތުގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކުރުމުގައި އެންމެ މުހިންމުކަމަކީ މުވައްޒަފުންނަށް ލިބެންޖެހޭ ޤާނޫނީ ޙިމާޔަތާއި ރައްކާތެރިކަން ޤާނޫނުގައިވާގޮތަށް އަކުރުން އަކުރަށް ތަންފީޒު ކުރުމެވެ. މިގޮތުން ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނުގައި ބުނާގޮތަށް ވަޒީފާގެ އެއްބަސްވުންތައް އެކުލަވާލުމާއި ވަޒީފާބަޔާން އެކުލަވާލުމަކީ ވަޒީފާދޭފަރާތުން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ވަޒީފާއަދާކުރާ ފަރާތުގެ ޙައްޤުތައް ޙިމާޔަތް ކުރެވޭ އުސޫލުން ވަޒީފާދޭ ފަރާތުގެ ޙައްޤުތައްވެސް ޙިމާޔަތް ކުރެވެން ޖެހެއެވެ. ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނުގައި ސާފުކޮށް ބަޔާންކޮށްފައި ނެތްނަމަވެސް އިޤްތިޞާދީ ދަތިކަމެއްގެ ތެރެއިން ރިޑަންޑެންސީގެ ހާލަތުގައި މުވައްޒަފުންނާމެދު ކަންކަން ކުރަންވާނެގޮތް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުންގެ ޤަޟިއްޔާތަކުން ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. ވުމާއެކު، ވަޒީފާދޭ ފަރާތާއި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތުގެ ޙައްޤުތައް ޤާނޫނީ އިމުގެ ތެރެއިން ޙިމާޔަތްކޮށް ރައްކާތެރިކޮށް ދިނުމަށް ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ މިހާރުވެސް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރެއެވެ.
ޖިނާއީ މައްސަލަތައް
ޖިނާއީ މައްސަލަތަކުގައި ތަޙްޤީޤު މަރުޙަލާއާއި، ބަލާ ފާސްކުރުމާއި، ޝަރީޢަތުގެ ތެރެއިން ޤާނޫނީ އެތައް ޙައްޤެއް ގެއްލިގެންދަނީ އެކަންކަން ހިނގާގޮތުގެ ފުރިހަމަ މަޢުލޫމާތު ތުހުމަތު ކުރެވޭ ފަރާތްތަކަށް ނުލިބޭތީއެވެ. އެފަދަ މައްސަލަތަކުގައި އެހީތެރިކަން ހޯދޭ ޤާނޫނީ ވަކީލުންނަކީ ޤާނޫނު ނަންބަރު 2016/12 (ޖިނާއީ އިޖުރާއަތު ޤާނޫނު) އާއި ޤާނޫނު ނަންބަރު 2014/9 (ޤާނޫނުލް ޢުޤޫބާތު) އަށް ފަރިތަ މުޅި ނިޒާމަށް ލޯހުޅުވޭ މަޢުލޫމާތު ހުރި ބަޔަކަށްވާންޖެހެއެވެ. ޕަބްލިކް ލޯގެ ދާއިރާގައި ހިމެނޭ ހުރިހާ ދާއިރާއެއްގައި ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ ދަނީ ހަރަކާތްތެރިވަމުންނެވެ.
ތަރިކައިގެ މައްސަލަތައް
މީހަކު މަރުވުމަށް ފަހު އޭނާ ދޫކޮށްފައިދާ މުދަލާމެދު ޢަމަލުކުރަންވާނެގޮތް އިސްލާމްދީނުގައިވަނީ ސާފުކޮށް ކަނޑައަޅާފައެވެ. މިގޮތުން އެންމެ ފުރަތަމަ އޭނާގެ މުދަލުން އަދާކުރަންޖެހެނީ ޖަނާޒާގެ ޚަރަދުތަކެވެ. އޭގެ ފަހުގައި އޭނާގެ ދަރަނިތައް އަދާކޮށް ވަޞިއްޔަތެއް ކޮށްފައިވާނަމަ އެ ވަޞިއްޔަތެއް ތަންފީޒު ކުރާނީއެވެ. އެއަށްފަހު ބާކީ ހުންނަ އެއްޗެއް އޭނާގެ ވާރިސުންގެ މެދުގައި ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތަށް ބަހާނީއެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ސޫރަތުއް ނިސާ ގެ 07 ވަނަ އާޔަތުގެ މާނާގައިވެއެވެ. މައިންބަފައިންނާއި ތިމާގެ މީހުން ދޫކުޅަ ތަކެތީގެ ތެރެއިން ފިރިހެނުންނަށް ބައެއް ވެއެވެ. އަދި، މައިންބަފައިންނާއި ތިމާގެ މީހުން ދޫކުޅަ ތަކެތީގެ ތެރެއިން އަންހެނުންނަށްވެސް ބައެއް ވެއެވެ. އެ ދޫކުޅަ ތަކެތީގެ ތެރެއިން މަދު އެއްޗަކުންނާއި، ގިނަ އެއްޗަކުންވެސް ކަނޑައެޅިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ތަރިކައިގައި ހިމެނޭ ބިން ވާރިސުންގެ މެދުގައި ބެހުމުގައި އެކި ދުވަސްވަރު އެކިގޮތަށް ޢަމަލު ކުރެވެމުން ދިޔަނަމަވެސް މުދަލުން ބައިލިބުމުގައި ރާއްޖޭގައި ޢަމަލު ކުރެވެނީ އިސްލާމީ އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތަށެވެ. މާލޭގައި ނަމަ ތަރިކައިގެ މައްސަލަތައް ހުށަހެޅެނީ ފެމިލީ ކޯޓަށެވެ. އަތޮޅުތަކުގައިނަމަ އެރަށެއްގެ މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓަށެވެ. ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް ގެ ފަރާތުން ތަރިކައިގެ މައްސަލަތައް ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިދީ ކޯޓުތަކުގައި ތަމްސީލުކޮށްދެއެވެ.
އިންޝުއަރެންސް
އިންޝުރެންސްގެ ވިޔަފާރިއަކީ ރާއްޖޭގައި ހަލުއިކަމާއެކު ފުޅާވަމުން އަންނަ ވިޔަފާރިއެކެވެ. ގޯތިގެދޮރާއި އޮޑިދޯނި ފަހަރާއި ވިޔަފާރިމުދާ އިންޝުއަރެންސް ކުރުމުގެ މުޢާމަލާތްތައް ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ދަނީ އިތުރު ވަމުންނެވެ. އިންޝުއަރެންސްގެ ދާއިރާއާ ގުޅިގެން އެއްވެސް ފަރާތެއްގެ ޙައްޤެއް ގެއްލިފައިވާނަމަ އެ ޙައްޤެއް ހޯދައިދެވޭނީ އިންޝުއަރެންސްގެ މަސައްކަތް ހިނގާނުހިނގާގޮތް ރަނގަޅަށް ދަންނަ ފަރާތްތްކަށެވެ. މިގޮތުން ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީގެ ފަރާތުން އިންޝުއަރެންސްގެ ވިޔަފާރިއާގުޅޭ މައްސަލަތަކުގައި ދަނީ ހަރަކާތްތެރިވަމުންނެވެ.
ބިމާބެހޭ މައްސަލަތައް
ބިމާބެހޭ މައްސަލަތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ބަންޑާރަބިން އަމިއްލަކުރުމާއި، ބިން ވިއްކުމާއި، ބިން ގަތުމާއި، އެއްމެދު ޢިމާރާތެއްގެ ގޮތުގައި ބިންބިމުގައި ހުންނަ ގޯތި ގެދޮރު ހަމަޖެއްސުމާއި، ލާޖެއްސުމާއި، ހިބައާއި ވަޞިއްޔަތުން ދިނުމާއި، ބެލުން ޝަރުޠުކޮށް ދީފައިވާ ދިނުންތައް ތަންފީޒު ކުރުންފަދަ މައްސަލަތަކެވެ. ދެންނެވުނު ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ މައްސަލަތަކަކީ ވެސް ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ ގެ ފަރާތުން ހުށަހަޅައިދޭ އަދި ވަކާލާތުކޮށްދޭ މައްސަލަތަކެވެ.
ޢާއިލީ މައްސަލަތައް
ޢާއިލީ މައްސަލަތަކަކީ ދެމަފިރިންގެ ކާވެންޏާ ގުޅިގެން އުފެދޭ މައްސަލަތަކެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގެވެށިއަނިޔާއާއި، ވަރީގެ މައްސަލަތަކާއި އެފަދަ މައްސަލަތަކުގެ ތެރެއިން ޙައްލު ހޯދޭނެ ޢާއިލީ މައްސަލަތަކާއި، ކުދިންގެ ޚަރަދާއި ޙަޟާނަތުގެ މައްސަލަތައް ހިމެނެއެވެ. ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީއިން ޢާއިލީ ހުރިހާ މައްސަލަތަކަކަށް ޤާނޫނީ ޙައްލު ހޯދައިދިނުމުގައި އެހީތެރިވެދެއެވެ.
ވަޞިއްޔަތުން ދިނުމުގެ މައްސަލަތައް
މީހަކު ނިޔާވުމުން އޭނާގެ މުދަލާމެދު އޭނާ ކޮށްފައިވާ ވަޞިއްޔަތް ތަރިކަ ބެހުމުގެ ކުރިން ތަންފީޒު ކުރުމަށް ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވަނީ އަންގަވާފައެވެ. މަރުވުމުގެ ކުރިން އޭނާގެ މުދަލާމެދު ޢަމަލުކުރާނެ ގޮތް ކަނޑައެޅޭ އެއްގޮތަކީ އެމުދާ ވަޞިއްޔަތުން ދިނުމެވެ. ވަޞިއްޔަތުން ދެވެނީ މުދަލުގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި ނުވަތަ އެއަށްވުރެ މަދުންނެވެ. ވާރިސުންނަށް ވަޞިއްޔަތް ކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވާކަމަށް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއެވެ. ހަމައެއާއެކު ވާރިސުންނަށް ދެރަޔާއި ނިކަމެތިކަން ދިނުމަށް ވަޞިއްޔަތް ކުރުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. ވަޞިއްޔަތުން ދިނުމުގެ މައްސަލަތައް މާލޭގައި ހުށަހެޅެނީ ފެމިލީ ކޯޓަށެވެ. އަދި އަތޮޅުތަކުގައި ހުށަހެޅެނީ އެރަށެއްގައިވާ މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓަށެވެ. ކްރިސްޓަލް ޗެމްބަރސް އެލްއެލްޕީ ގެ ފަރާތުން ވަޞިއްޔަތުގެ މައްސަލަތައް ހުށަހަޅައިދިނުމާއި ކޯޓުގައި ތަމްސީލުކުރުމުގެ ޚިދުމަތް ދެއެވެ.